E. Ogrodnik - rzucony na głęboką wodę

Od samego początku swojej prezydentury został Pan rzucony na przysłowiową głęboką wodę. Jedno z pierwszych zadań – reforma oświaty…

Reforma to za duże słowo. Wszyscy wiedzieliśmy, że  zmiany w oświacie są potrzebne. Startując w wyborach do rady miejskiej wiedziałem, że przyjdzie mi się zmierzyć z tym problemem. Przyjmując propozycję objęcia stanowiska zastępcy prezydenta, odpowiedzialnego za oświatę, byłem pewien, że pierwszym moim obowiązkiem będzie konieczność przygotowania projektu racjonalizacji sieci szkół. Musiałem kontynuować rozpoczęty proces.

Nad projektem racjonalizacji sieci pracował Pan sam czy też istniał jakiś zespół, który za ten projekt odpowiadał?

Kontrowersyjny dla mieszkańców dokument zwany potocznie „raportem” został opracowany wcześniej.  Mimo iż nie zgadzałem się z wszystkimi zawartymi w nim wnioskami, skorzystałem z opracowanych danych demograficznych i ekonomicznych. Przyznaję, że zebrane dane statystyczne były bardzo dobrze przygotowane. Poza tym miałem wsparcie pracowników Wydziału Edukacji, którzy uzupełniali dane oraz opracowywali je zgodnie z moimi wytycznymi. Czasu było mało, materiału do analizy sporo. Mimo tego uważam, że przygotowaliśmy projekt zakresu zmian bardzo dobrze. Starałem się przedstawić konkretne i sensowne argumenty przemawiające za koniecznością zmian. Wiele osób nie chciało słuchać. Trudno.

Czy mimo porażki, temat racjonalizacji sieci szkół pozostaje dla Pana dalej tematem otwartym?

Przede wszystkim nie rozpatruję tego w kategoriach porażki. Był projekt, który nie został przyjęty przez radnych. Wszyscy wiemy jak ograniczony jest budżet, z tym związane są konieczne zmiany.  Problem sieci szkół, kosztów związanych z edukacją nie dotyczy tylko Wodzisławia. Z tym muszą zmierzyć się prawie wszystkie gminy. Wiele szkół w Polsce już zostało zamkniętych i jeszcze wiele będzie musiało zostać zlikwidowanych, na co wskazują dane demograficzne i ekonomiczne. Brakuje rozwiązań systemowych na szczeblu centralnym. Problem pozostawia się gminom. Z uwagi na ogromny opór społeczny wątpię, aby prezydent zdecydował się jeszcze raz przedstawić projekt uchwały w sprawie likwidacji szkół.  Obecnie, wraz z dyrektorami szkół, szukamy oszczędności, wprowadzamy inne rozwiązania. Wszystko po to, aby zrównoważyć budżet roku 2011. Z całą pewnością jednak przyjdzie nam zmierzyć się również z problemem zrównoważenia budżetu w latach  2012-2015.

Jak układa się współpraca z Porozumieniem Rodziców? Jeszcze kilka tygodni temu byli oni pełni pomysłów, proponowano między innymi sprzedawanie obiadów przez szkolne stołówki, jednak od kilku tygodni w kwestii kolejnych pomysłów Porozumienia nie zaobserwowałem niczego nowego.

Dotychczas miałem okazję raz spotkać się z przedstawicielami Porozumienia, jednak bardziej kurtuazyjnie niż roboczo. Nie słyszałem o żadnych konkretnych propozycjach. 4 kwietnia spotkam się  z przedstawicielami rad rodziców wodzisławskich placówek oświatowych. Mam nadzieję, że od tego momentu będziemy mogli mówić już o konkretach. Jednak myślę, że z pomysłów rodziców bardziej korzystać będą bezpośrednio dyrektorzy. 

Wiele osób uważa, że prawdziwa kampania wyborcza – o fotel prezydenta miasta – zakończyła się dopiero po pamiętnym głosowaniu nad likwidacją szkół…

Takie opinie oczywiście krążą. Fakt jest taki, że nadal istnieje problem zbyt rozbudowanej sieci szkół. Obecna sieć szkół została przygotowana w 1999 roku i na tamten czas była optymalna. Jednak już wtedy wiedzieliśmy, że po czterech, pięciu latach będzie wymagała dostosowania do potrzeb. Tak się nie stało. Minęło 12 lat. Sporo osób twierdziło, że proponowane zmiany przygotowywane były w pośpiechu. Musimy jednak pamiętać, że w wyniku kampanii wyborczej sprawa oświaty została mocno nagłośniona. Krążyły różne historie. W pewnym momencie w mieście krążyła plotka, iż likwidacji ulegną prawie wszystkie szkoły i przedszkola. Wzrastał niepokój społeczny. Dla dobra zarówno środowiska oświatowego, jak i przede wszystkim dzieci, należało ten temat szybko zakończyć. Kontynuowanie tego tematu przez następny rok nie wniosłoby żadnych korzyści, wręcz przeciwnie. Jeśli chcieliśmy wprowadzić zmiany od września tego roku, wszelkie decyzje, zgodnie z ustawą, musiały zapaść do końca lutego.

Jak skomentuje Pan stopniowe „łamanie się” koalicji, które chyba zaważyło na całej sprawie likwidacji szkół?

Nie moją rolą jest oceniać radnych. Każdy z nich odpowiada za swoje decyzje. Wiedzieliśmy, że w tym temacie nie będzie mowy o koalicji czy opozycji. Każdy głosował zgodnie z własnym przekonaniem. Mimo tego o koalicję się nie martwię. Mówimy tu o grupie odpowiedzialnych ludzi i paradoksalnie wydaje mi się, że na dzień dzisiejszy koalicja jest jeszcze mocniejsza, niż była.

Jak wygląda prognoza na przyszłość dla wodzisławskich szkół. Czy miejskie placówki czekają duże cięcia finansowe?

Dzisiaj jestem już po rozmowach ze wszystkimi dyrektorami placówek. Każdy z nich musiał jeszcze raz przeanalizować swój budżet. Większość podeszła do problemu bardzo poważnie, rzeczowo i z tego bardzo się cieszę. Dzisiaj dyrektor szkoły musi być przede wszystkim dobrym menadżerem i czuć się odpowiedzialnym za budżet swojej placówki. Konieczna jest dewiza, że wydatki dostosowujemy do budżetu, a nie odwrotnie. Chcę jednak zaznaczyć, iż osiągane oszczędności nie mogą oznaczać obniżenia oferty edukacyjnej. To dla nas bardzo ważne, aby utrzymać dotychczasowy, wysoki poziom kształcenia. Odczuwam ogromną satysfakcją słysząc, że mamy najlepsze wyniki w delegaturze (ostatnie wyniki egzaminów, wartość dodana, czy ilości laureatów konkursów przedmiotowych w gimnazjach). Analizując możliwości finansowe, mogę powiedzieć, że w tym roku sobie poradzimy. Obawiam się jednak o lata następne.

Dlaczego, jako jedną z form oszczędności, przewiduje się zastąpienie wychowawców świetlic zwykłymi nauczycielami w ramach tak zwanych „dwóch godzin społecznych”. Dzieci na tym nie stracą?

To nie jest takie proste. O tym decydują dyrektorzy, ponieważ to oni najlepiej znają swoje placówki. Z opieki w świetlicy najczęściej korzystają dzieci w wieku 6-10 lat. Nie wyobrażam sobie w tym temacie bardziej radykalnych cięć.  Poprzez wykorzystanie  godzin pozostających do dyspozycji dyrektora można częściowo wspomóc pracę świetlicy. Myślę, że należy coś przy okazji wytłumaczyć. Moje decyzje dotyczą tzw. uwolnienia obwodów szkół, samodzielnej obsługi finansowej placówek, wprowadzenia planowej segregacji odpadów w największych placówkach, dostosowania zatrudnienia do art. 30 KN, zwolnienia emerytów pracujących w szkołach, pozyskiwania środków unijnych i podobnych spraw. Najważniejsze jednak sprawy muszą rozwiązywać sami  dyrektorzy. Każdy z nich jest menadżerem swojej placówki i ja nie chcę i nie powinienem narzucać szczegółowych rozwiązań. Dyrektor musi sam dostosować pracę swojej placówki do swojego budżetu.
                      
Jakieś szczególne nadzieje na najbliższe miesiące?

Przede wszystkim liczę, iż najbliższy okres będzie spokojny. Ważna jest również  przychylność środowiska. Wtedy współpraca jest łatwiejsza i bardziej efektywna. Zdaję sobie sprawę, że na zaufanie trzeba sobie zasłużyć, a biorąc pod uwagę sytuację i problemy, czeka mnie sporo pracy. Wprowadzenie nowych rozwiązań wymaga czasu. Tego samego wymaga również zmiana mentalności niektórych środowisk. W tym temacie widzę już wyraźną poprawę. Wszyscy obserwujemy jak społeczności szkolne starają się pozyskać uczniów. Za tym idzie dbałość o jeszcze lepszą ofertę edukacyjną, propozycje ciekawych rozwiązań. Dla przykładu: to właśnie z inicjatywy dyrektorów przedszkoli po raz pierwszy w mieście organizowana będzie akcja „Lato w przedszkolu”.  Pozwoli ona w miesiącach letnich uruchomić wszystkie przedszkola w mieście, nie tylko te dyżurne. Oczywiście powodzenie tej akcji w dużej mierze zależało będzie od zainteresowania rodziców, ale sam pomysł zabezpieczenia opieki dzieciom w okresie wakacyjnym to bardzo dobry pomysł, a jeśli do tego pozwoli to zwiększyć dochody placówki... to  już w ogóle. Nie pyta pan o inne moje resorty, a szkoda. Sam więc od siebie mogę powiedzieć, że staram się sprostać dużym oczekiwaniom. Obserwując efekty pracy poszczególnych jednostek i wydziałów można te moje starania ocenić. Mam nadzieję, że wynik będzie pozytywny.

Dziękuję za rozmowę.

Krzysztof Swoboda