Od dekady pomagają ofiarom przemocy i... jej sprawcom

Pisząc o Ośrodku, nie można pominąć samego zjawiska przemocy i związanych z tym problemów. Przemoc jest aktem godzącym w wolność jednostki, naruszającym jej prawa, krzywdzącym psychicznie i fizycznie, a może przybierać różne formy od upokorzenia, cierpienia i poczucia krzywdy po nienawiść i chęć odwetu na osobie ją stosującej. Niestety, szybkie tempo życia, mała otwartość na drugiego człowieka, nowe komunikatory społeczne, zanikanie więzi rodzinnych i sąsiedzkich, obojętność i potrzeba chronienia prywatności to czynniki, które wpływają na jego eskalację.

Impulsem do powstania Powiatowego Specjalistycznego Ośrodka Wsparcia dla ofiar Przemocy w Rodzinie z siedzibą w Wodzisławiu Śl. była ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Na mocy jej przepisów uchwałą Rady Powiatu Wodzisławskiego w październiku 2006 r. utworzono Ośrodek, a już w grudniu zostały przyjęte pierwsze osoby. Warto podkreślić, że była to pierwsza taka instytucja w województwie śląskim. Ośrodek mieści się w budynku dawnego szpitala w Wodzisławiu Śl. przy ul. Wałowej 30. Funkcjonuje tam 14 miejsc całodobowego pobytu. Piętro podzielone jest na część administracyjną i mieszkalną. W części mieszkalnej znajduje się pięć pokoi pomocy interwencyjnej. Mieszkańcy mają także do dyspozycji salon, pokój zabaw, pokój cichej nauki, kuchnię, suszarnię oraz dwie łazienki. Podopieczni ośrodka mogą w nim przebywać do trzech miesięcy. Oprócz całodobowego i interwencyjnego wsparcia PSOW zapewnia też poradnictwo oraz terapię. Prowadzi również grupę wsparcia dla kobiet, poradnictwo wychowawcze, indywidualne konsultacje psychologiczne oraz oddziaływania korekcyjno - edukacyjne dla osób mających problem z własną agresją. Klienci Ośrodka reprezentują wszystkie kategorie wiekowe, stan majątkowy czy cywilny oraz poziom wykształcenia, gdyż przemoc dotyczy wszystkich środowisk, niezależnie od wymienionych czynników. Osoby, które skorzystały z pomocy Ośrodka, jako największą korzyść wskazują to, że uświadomiły sobie, że to nie one są winne i że to nie wstyd szukać pomocy. - Podopieczni PSOW przede wszystkim oczekują edukacji, wsparcia i wzmocnienia. Potrzebują popatrzeć z boku na sytuację, w której się znalazły. Czasem po prostu muszą odpocząć, wyspać się i uspokoić. W dziesięcioletniej historii ośrodka najstarszą klientką była pewna 82-latka, która potrzebowała aż sześćdziesięciu lat na to, aby przestać zgadzać się na zachowania przemocowe ze strony męża - tłumaczy Celina Uherek-Biernat, szefowa ośrodka. Z kolei sprawcy przemocy w rodzinie, którzy znaleźli w sobie siłę i odwagę, żeby poprosić o pomoc najczęściej podkreślają, że praca w ramach programu korekcyjno - edukacyjnego pozwoliła im na zmianę dotychczasowego, często stereotypowego sposobu myślenia i zachowania. 

W Ośrodku praktycznie codziennie odbywają się zajęcia wspierające i terapeutyczne, m.in. grupa wsparcia dla kobiet dotkniętych przemocą w rodzinie, trening zastępowania agresji, zajęcia wychowawcze dla dzieci, szkoła dla rodziców oraz oddziaływania korekcyjno - edukacyjne dla osób stosujących przemoc. Te ostatnie odbywają się poza główną siedzibą Ośrodka. Grupa wsparcia dla kobiet dotkniętych przemocą w rodzinie jest grupą otwartą. Spotkania odbywają się zawsze w czwartek w godzinach od 15.00 do 18.00. Jej uczestniczki uzyskują wsparcie i akceptację ze strony innych osób, a także kontakt z ludźmi, którzy mają za sobą podobne przejścia. Grupa pomaga pozbyć się poczucia wstydu i uczucia napiętnowania, a także daje szansę na obronę przed przerażeniem i rozpaczą oraz na odbudowanie tego wszystkiego, co zostało zniszczone na skutek doznawania przemocy ze strony osoby najbliższej. Trening zastępowania agresji ma na celu zmianę agresywnych i przemocowych zachowań dorosłych, dzieci i młodzieży na zachowywania pożądane i społecznie akceptowane. Adresatami programu mogą być dorośli i dzieci. W ramach treningu odbywają się sesje: umiejętności prospołecznych, kontroli złości oraz wnioskowania moralnego. Każdy uczestnik przechodzi od trzydziestu sześciu do trzydziestu ośmiu sesji. Założeniem jest m.in. nabycie przez uczestników umiejętności radzenia sobie z uczuciami oraz ze stresem. Szkoła dla rodziców to program zajęć, który ma pomóc rozwinąć umiejętności umożliwiające odpowiedzialne i mądre wychowanie dziecka, bez rozmawiania z nim z pozycji władzy, za to z liczeniem się z jego odczuciami i pragnieniami. Przeznaczony jest nie tylko dla dorosłych, którzy mają kłopoty wychowawcze w kontaktach z dziećmi, ale także dla tych, którzy chcą uniknąć błędów, poszukują wiedzy i umiejętności wychowawczych. Uczestnictwo w szkole jest dobrowolne. Zajęcia to cykl cotygodniowych spotkań trwających 3-4 godziny przez 10 tygodni. Grupa uczestników nie może przekraczać 15 osób. Zajęcia wychowawcze z dziećmi dotkniętymi przemocą domową starają się w pierwszej kolejności odbudować w dziecku poczucie bezpieczeństwa, przywrócić mu zaufanie do innych, zwiększyć poczucie własnej wartości. Uczą też asertywności, pracy w grupie i współdziałania z innymi. Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne dla sprawców przemocy skierowane są do partnerów stosujących przemoc, zarówno mężczyzn, jak i kobiet, bo nieprawdą jest, że tylko mężczyźni bywają sprawcami przemocy. Ten problem dotyczy również kobiet. Adresatami oddziaływań są osoby skazane za czyny związane ze stosowaniem przemocy w rodzinie, wobec których sąd warunkowo zawiesił wykonanie kary, zobowiązując jednocześnie do uczestnictwa w programie korekcyjno-edukacyjnym. Oddziaływania korekcyjno-edukacyjne ukierunkowane są na edukację i treningi.

W pracy z osobami doświadczającymi przemocy i osobami ją stosującymi obowiązują standardy, które mają ujednolicić i uporządkować działania. Udzielane porady są bezpłatne, a wszyscy pracownicy zatrudnieni w PSOW posiadają najwyższe kwalifikacje zgodne z wymogami danego stanowiska oraz stale dbają o podnoszenie swoich kompetencji zawodowych. Jedną z metod pracy z klientem stosowaną w Ośrodku jest kontakt indywidualny. W pierwszym kontakcie pracownik ocenia zagrożenie dla życia i zdrowia wynikające z faktu występowania przemocy. Jego zadaniem jest poinformowanie osoby o możliwych sposobach rozwiązania sytuacji, przedstawienie oferty Ośrodka i udzielenie stosownego do potrzeb wsparcia. Inną metodą pracy specjalistów Ośrodka jest praca socjalna z osobami doznającymi przemocy i obejmuje w miarę możliwości całą rodzinę. Podstawowym celem jest powstrzymanie przemocy, zapewnienie bezpieczeństwa, pomoc w leczeniu skutków kryzysu oraz przywrócenie zdolności do samodzielnego radzenia sobie w życiu.

Praca z osobą doznającą przemocy ma na celu pomoc w rozumieniu siebie i swoich relacji z innymi, a także nabycie umiejętności wykorzystania zasobów własnych oraz zasobów najbliższego otoczenia w rozwiązywaniu osobistych problemów. Ta forma pracy opiera się na osobistym kontakcie z osobą, indywidualnym podejściu, wspieraniu w samodzielnych decyzjach. Trzy razy w tygodniu odbywają się spotkania społeczności mieszkańców Ośrodka. Celem tych spotkań jest niwelowanie napięć, nieporozumień. W spotkaniach uczestniczą również dzieci, które maja prawo wypowiedzenia się. Spotkania społeczności monitoruje pracownik będący na dyżurze i czuwający nad ich przebiegiem. W każdy wtorek odbywają się też zajęcia dla mieszkańców, które mają formę warsztatową i uczą jak spędzać wspólnie czas, relaksować się, planować swoje działania. Zajęcia te umożliwiają również nabywanie nowych umiejętności, poprawiających jakość życia osób w nich uczestniczących. Mieszkańcy poprzez wspólne wykonywanie prac, rozmowy, burze mózgów i ćwiczenia relaksacyjne uczą się swobodnego zachowania, przezwyciężają lęk przed oceną i ośmieszeniem. Uczestnictwo dzieci w zajęciach pozwala na umacnianie więzi rodzinnych oraz budowanie prawidłowych relacji rodzic - dziecko, a także daje możliwość poznania poglądów drugiej strony. Ośrodek ściśle współpracuje z ośrodkami pomocy społecznej, sądami, prokuraturą, kuratorami, policją, służbą ochrony zdrowia i szkołami. Prowadzi kampanie informacyjne i edukacyjne dotyczące zjawiska przemocy w rodzinie. Opracowuje i realizuje programy profilaktyczne w zakresie przeciwdziałania i ograniczania zjawiska przemocy.