Tak mieszkali Dietrichsteinowie. Muzeum odtwarza komnaty arystokracji

Pomysł na przywrócenie pałacowym wnętrzom historycznych walorów to nie tylko efekt ambitnych planów muzealników, ale także mieszkańców miasta i odwiedzających muzeum.

- Ludzie często pytają nas jak mogły wyglądać wnętrza, w których mieszkała tu ówczesna arystokracja wraz z rodzinami. Chcemy przybliżyć ten fragment historii pałacu i tchnąć życie w zniszczone i ograbione przez dziejowe zawieruchy wnętrza. Stąd nasza decyzja o stworzeniu tej wyjątkowej ekspozycji. Podczas projektowania wnętrz będziemy posiłkować się wiedzą doświadczonej historyk sztuki Marty Dąbrowskiej, czerpiąc jednocześnie wzorce z innej rezydencji pałacowej Guidobalda von Dietrichsteina i jego drugiej żony Marii Anny Rottal jaka znajduje się w Napajedli na Morawach. Wykorzystane zostaną również wyniki przeprowadzonych badań archeologicznych, architektonicznych historycznych. Wodzisławski Pałac Dietrichsteinów jest materialnym świadectwem więzi, które poprzez jego fundatora oraz architekta Franciszka Antona Grimma łączyły osiemnastowieczny Wodzisław i położoną w malowniczych Morawach Napajedlę . Jest to również potwierdzenie, że Śląsk przed wiekami był krainą wieloetniczną i wielowyznaniową, czerpiącą kulturę pełnymi garściami z nurtów cywilizacji europejskich - podkreśla Sławomir Kulpa, dyrektor Muzeum w Wodzisławiu.

Pierwsze zakupy już w Pałacu

Prezentowane meble zostały zakupione przez wodzisławskie Muzeum od państwa Olgi i Tomasza Ligęza. W skład kompletu wchodzą stół i sześć krzeseł, szezlong i serwantka. Meble liczą ponad 150 lat i były używane przez ówczesne elity. Stanowiły element wystroju jednej z ekskluzywnych willi stojących w centrum Katowic przy obecnej ulicy 3 Maja. Warto dodać, że przeszły gruntowną konserwację, dzięki czemu możliwa jest ich ekspozycja niemal od razu.

- Ten zakup jest dla nas szczególnie ważny, bo jest punktem wyjścia do zbudowania realistycznej wystawy prezentującej wnętrza komnat mieszkających w naszym pałacu arystokratów. Dlatego jesteśmy bardzo wdzięczni wszystkim, którzy do tego zadania się przyczynili. Z jednej strony sprzedającym meble państwu Ligęza, z którymi udało się wynegocjować atrakcyjną cenę eksponatów, a z drugiej strony Staroście wodzisławskiemu i Prezydentowi miasta, bo dzięki ich przychylności i finansowemu wsparciu Muzeum mogło sobie pozwolić na zakup takich mebli - mówi Sławomir Kulpa, dyrektor Muzeum w Wodzisławiu Śląskim.

Z budżetu powiatu wodzisławskiego na ten cel przeznaczono cztery tysiące złotych. Natomiast pozostała kwota sześciu tysięcy złotych została pokryta z dotacji miejskiej.

- Uważamy że ten zakup ma wiele znaczeń. Po pierwsze musimy budować swoją tożsamość na historii i tradycji. Po drugie odwiedzający te piękne mury mają prawo do odrobiny zapomnienia, przejścia w strefę marzeń, kreacji. Przy tym stole ktoś jadł, siedział, były konferencje, spotkania. Zadaniem dyrektora jest odtworzenie tego świata. Po trzecie ten zabytkowy budynek przenosi nas do czasów, w których żyło się inaczej i trochę wolniej. Cieszę się, gratuluję miastu, gratuluję muzeum tego zakupu i mam nadzieję, że otwiera to nową erę budowy muzeum od środka z historią i tradycją - mówi Barbara Chrobok, wicestarosta powiatu wodzisławskiego.

- Jedno jest pewne. Jak już wiemy wszystko wymaga ogromnej pracy, zaangażowania, dużo cierpliwości, ale też współpracy. I z tego się możemy cieszyć, że ta współpraca między nami a starostwem przynosi konkretne efekty. Dzisiaj to są efekty w postaci mebli, które uświetnią wnętrze naszego pałacu i będą kolejnym krokiem do zrobienia tego o czym od wielu lat marzyliśmy. Żeby ten pałac był nie tylko odnowiony w kwestii murów, podłóg i tego co widzimy, ale też oddawał charakter i blask wnętrz. Jesteśmy na dobrej drodze żeby tak było - dodaje Anna Szweda-Piguła, sekretarz miasta Wodzisław Śląski.

- Bardzo się cieszę z tego że powiat wodzisławski mógł się zaangażować w inicjatywą zakupu mebli. Nie pierwszy raz powiat wodzisławski finansował zabytkowe przedmioty do naszego muzeum. Myślę, że w przyszłości ta współpraca będzie kontynuowana. To wnętrze powoli nabiera nowego, starego blasku więc tym bardziej można się z tego cieszyć i takie akcje wspierać dlatego mam nadzieję, że w przyszłości będzie ich jeszcze więcej – mówi Józef Szymaniec, naczelnik Wydziału Promocji, Kultury i Sportu Starostwa Powiatowego w Wodzisławiu Śląskim i jednocześnie radny Rady Miejskiej.

Zakupione meble wykonano w stylistyce francuskiej, którą promował na swoim dworze król Ludwik Filip I (1773-1850). Takie meble tworzono w seriach identycznych egzemplarzy z drewna mahoniowego, hebanowego i palisandrowego. Wybierano również gruszę i buk. Charakterystyczne są kabriolowe, esowate nogi i naroża z licznymi gzymsami, abstrakcyjnymi ornamentami i ozdobami. Stoły i biurka miały okrągłe lub owalne blaty. Warto podkreślić, że małe stoliczki przypominały często fantazyjne rzeźby. Były one wyposażone w specjalne przegródki i szufladki, gdzie trzymano karty i inne drobne przedmioty. Były także stoliki nocne oraz stoliki o innych przeznaczeniach.

W zakupionych meblach widoczne są motywy roślinne. W zwieńczeniu oparć krzeseł wyrzeźbiono różę i kwiat przypominający dużą stokrotkę. Nogi zakończone są w kształcie kopytka.

Salon francuskiej arystokracji w Wodzisławiu

- Meble będą idealnym odzwierciedleniem pokoju z drugiej połowy XIX wieku, w którym dominować będzie stylistyka francuska. W takim wnętrzu w latach 1854-1860 mógł mieszkać jeden z właścicieli dóbr wodzisławskich, pułkownik wojsk pruskich Carl Emil Georg von L'Estocq (1788-1764). Był to przedstawiciel francuskiej szlachty, a jego przodkowie - hugenoci najpewniej pochodzili z Pikardii i Szampanii, skąd jako reformowani kalwiniści uciekli przed prześladowaniami do Prus – wyjaśnia dyrektor Sławomir Kulpa.

Carl Emil Georg von L'Estocq urodził się w 1788 r. był synem zasłużonego w walkach z Napoleonem generała wojsk pruskich Antona Wilhelma von L'Estocq i jego drugiej żony, ochmistrzyni księcia pruskiego Fryderyki von Koppelow. Po skończeniu akademii wojskowej awansował do stopnia pułkownika. Był również marszałkiem dworu w Maklemburgii-Sterlitz. W 1817 r. poślubił Charlotte Wilhelmine von Wülcknitz, z którą miał trójkę dzieci, a po jej śmierci ożenił się z hrabiną Eveliną Matuschka. To z nią i dwójką dzieci mieszkał w wodzisławskim pałacu. Dzięki jego staraniom uporządkowano i zmeliorowano park zamkowy, gdzie w jego południowej części powstał staw.

Współpraca to podstawa w wymagającym projekcie

Realizując projekt wyposażenia wnętrz Pałacu Dietrichsteinów wodzisławskie Muzeum rozpoczęło współpracę nie tylko ze specjalistami z różnych dziedzin Martą Dąbrowską, dr. Mirosławem Furmankiem, czy Romanem Copem, ale również najstarszym polskim muzeum, czyli Muzeum Śląska Cieszyńskiego w Cieszynie.

- Stamtąd już wypożyczyliśmy część mebli prezentujących XVIII-wieczną stylistykę. Jeśli będzie nam dane to chcielibyśmy uzyskać taki efekt, aby zwiedzający wystawę miał wrażenie, że właściciel wyszedł tylko na chwilę, ale zaraz wróci by dokończyć picie kawy, czy herbaty. Dlatego w planie jest jeszcze wypożyczenie drobniejszych elementów, które nadadzą charakteru wnętrzom. Będą to obrazy, zasłony, bibeloty, zastawy stołowe, figurki, zegary i inne eksponaty - mówi dyrektor Kulpa.

Komnaty fundatorów wymagają precyzji

Najtrudniejszym zadaniem jaki stoi przed muzeum jest odtworzenie komnat fundatorów pałacu Guidobalda Józefa von Dietrichsteina i Marii Henckel von Donnersmarck. Należy pamiętać, że Wodzisław jest miastem doświadczonym przez historię, gdzie zniszczone zostały niemal wszystkie źródła, a wiedza na temat wyposażenia pałacu jest właściwie szczątkowa. Wiadomo, że w pałacu na przykład w 1759 roku był naprawiany dach, w jadalni kładziono złocone boazerie, a w parku powstała oranżeria.

Aby wiernie zrekonstruować życie w wodzisławskim pałacu konieczne było poznanie danych biograficznych, upodobań i pasji jego fundatora. Guidobald Joseph von Dietrichsteina urodził się w 1717 roku w Wiedniu, a w 1738 roku odziedziczył dobra wodzisławskie. Jego pierwszą żoną była Maria Gabriela Henckel von Donnersmarck, razem z którą, w latach 1744-1747 ufundowali pałac. Autorem projektu był Franciszek Anton Grimm, nadworny architekt rodu Dietrichstein. Po śmierci żony w 1747r. Guidobald wyjechał na Morawy i dwa lata później ożenił się z Marią Anną von Rottal. Wspólnie zamieszkali w nowym pałacu. Tu też urodziła im się dwójka synów: Franciszek i Józef. Po 1754 roku rodzina opuściła Wodzisław i przeniosła się do Napajedli, gdzie wznieśli nowy pałac. Po 18 latach wspólnego życia Maria Anna von Rottal umiera. Guidobald Dietrichsteina żeni się po raz trzeci, tym razem z hrabiną Marią Josepha von Schrattenbach. Po 5 latach małżeństwa, w 1772 r., umiera na udar mózgu. Warto przy tym dodać, jak dowodzą pośrednie źródła, że do jego śmierci mogła przyczynić się jego małżonka, która przejęła pokaźny spadek jakim były dobra wodzisławskie.

Po śmierci Guidobalda Josepha von Dietrichsteina został sporządzony inwentarz jego majątku na dobrach morawskich. Dzięki temu pieczołowicie sporządzonemu dokumentowi wiemy, że hrabia otoczony był wieloma przedmiotami luksusowymi. O jego znacznym majątku świadczą opisane w inwentarzu dwa brylanty o wartości 1500 talarów. Była to jak na owe czasy ogromna kwota, za którą można było kupić najdroższą kamienicę przy wodzisławskim Rynku 1 lub stado 1500 owiec. Wiemy, że hrabia Dietrichstein był posiadaczem bogatej kolekcji tabakier, wśród których były egzemplarze wykonane ze złota, kryształów oprawianych w złoto, wykonanych z indyjskiego drewna i nawet eksponat wykonany ze skorupy żółwia. Miał też złoty zegarek kieszonkowy o wartości 99 talarów.

W jego gabinecie nie brakowało licznych książek religijnych. Część, z nich była w tamtym czasie niedozwolona, bo znalazła się na liście ksiąg zakazanych. Guidobald von Dietrichstein niewątpliwie był człowiekiem oświecenia, bo w jego gabinecie znajdował się teleskop, kompas, mikroskop oraz inne sprzęty wskazujące na zamiłowanie do nauki.

Kochał polowania, interesował się kabałą. W pałacu nie brakowało szlachetnych herbat i kaw, przypraw z całego świata, czekolad i innych delikatesów. Stworzenie realistycznych komnat XVIII i XIX wieku będzie trudnym, ale niezwykle ważnym dla wodzisławskiego muzeum wyzwaniem.

- Przed nami nie tylko przygotowanie projektu aranżacji pomieszczeń, ale również zdobycie funduszy na dalszy rozwój projektu. Bylibyśmy wdzięczni, gdybyśmy mogli wspólnie zrealizować to przedsięwzięcie. Wsparcie potrzebne jest z każdej strony, nie tylko władz samorządu, ministerstwa, ale również ze strony przedsiębiorców i osób prywatnych. Pamiętać należy, że Wodzisław Śląski doświadczył tragicznej historii. Dzieło, które zostałoby tu zrealizowane byłoby pomnikiem i pamięcią po ludziach, którzy żyli tu przed nami - podsumowuje dyrektor Sławomir Kulpa.